?

?

?

BU GİDİ?žLE, TSK

MSB?YE BA?žLANIR

• Yılda iki defa toplanan Yüksek Askeri ?žura, kısaltılmı?Ÿ adıyla YA?ž hayatımıza girdi?Ÿinden bu yana, her toplantısı gazetelerin man?Ÿetlerine çıkar. Ak Parti iktidarıyla birlikte, durum de?Ÿi?Ÿmeye ba?Ÿladı. Meraklı okurlarım uzun süredir, bu i?Ÿlerin ba?Ÿka ülkelerde nasıl yapıldı?Ÿını sorup dururlardı. Ara?Ÿtırınca ortaya son derece ilginç bir manzara çıktı.

?

BU GİDİ?žLE, TSK

MSB?YE BA?žLANIR

Yüksek Askeri ?žura, yılda iki defa kamuoyunun önüne çıkar.

Kısaltılmı?Ÿ adı da YA?ž?dır.

TV ve gazetelerde, asık suratlı hükümet üyeleri ve onlar kadar asık suratlı komutanların resimleri yayınlanır. Aslında bu asık suratlılık, ciddi görünme çabasından geldi?Ÿi için, bu konuda özel bir çaba harcanır. Oysa kimse, eski Sovyetler Birli?Ÿi Politbüro toplantılarını andıran bu resimlerin, toplumda sempatiyle kar?Ÿılanmadı?Ÿını, tam aksine asker-sivil ili?Ÿkisini, so?Ÿuk ve mesafeli bir süreçte tuttu?Ÿunu bilmez.

YA?ž hayatımıza 1971 Muhtırası ile birlikte girdi.

1971?deki generallerin bu mekanizmayı nasıl akıl ettikleri veya nereden aldıklarını bulamadım. Amerikalıların katkıda bulunduklarını tahmin ediyorum. Hele so?Ÿuk sava?Ÿın en a?Ÿır döneminde (1970?lerde) gerçekle?Ÿtirilen bu de?Ÿi?Ÿikli?Ÿin ba?Ÿka bir kaynaktan geldi?Ÿini dü?Ÿünmek zor.

12 Mart darbesinin sahibi askerler, ?žura?yı hükümetleri iç kararlarının dı?Ÿında tutmak, kendi iç düzenlerini kendi ba?Ÿlarına sürdürebilmek, kısacası tam bir otonomi kazanabilmek için hayata geçirdiler.

Tüm yüksek rütbeli subayların terfileri -Askerden ihraçlar- Askeri Stratejilerin onaylanmasının konu?Ÿuldu?Ÿu ?žura?da ba?Ÿbakanların ba?Ÿkanlık etmeleri de tümüyle sembolikti. Hiçbir oy hakları yoktu. Do?Ÿrusu, ?Ÿimdiye kadar Erdo?Ÿan dı?Ÿında hiçbir Ba?Ÿbakan, sesini çıkarıp ?İktidar olarak bu politikaya kar?Ÿıyız. Bu olmaz, de?Ÿi?Ÿtirin.? diyemedi?Ÿinden dolayı da, sivil otoritenin gücü test edilmemi?Ÿti. Ba?Ÿbakanlar terfi ve ihraçlara da karı?Ÿamazlardı. Sadece itiraz ?Ÿerhi koymakla yetinebilirlerdi.

YA?ž, i?Ÿte böylesine kendine özgü, askerin, sivil otoritenin dı?Ÿında kendi kararlarını alıp, kendi i?Ÿini yönetmesini sembolize eden bir mekanizmaydı.

?žimdi bu durum giderek de?Ÿi?Ÿiyor... Erdo?Ÿan?ın yakla?Ÿımı, sivil otoriteyi ön plana çıkardı. Kararların hükümet tarafından onaylanması gere?Ÿini getirdi.

?

BATIDAKİ UYGULAMA

GETİRİLECEK GİBİ

• Yunanistan?da, bizdeki gibi bir Yüksek Askeri ?žura yok. Aynı görevi ?Dı?Ÿi?Ÿleri ve Savunma Konseyi? yapıyor. Savunma Bakanı, Genelkurmay Ba?Ÿkanı ve üst düzey komutanların terfilerini önerir ve bu konsey tarafından onaylanır. Ba?Ÿka bir deyi?Ÿle, sivil iktidar üst düzey atamaları yapar, genel stratejileri saptar ve bu konsey tartı?Ÿır. Genelde de, onaylar. ?–rne?Ÿin, bu Konsey Kardak Krizi'nden sonra Genelkurmay Ba?Ÿkanını istifa ettirmi?Ÿti. Kom?Ÿuda, Ordu?dan ihraç hemen hemen yoktur. Bol bol istifa vardır.

• İngiltere?de de, Genelkurmay Ba?Ÿkanı ve üst düzey komutanların terfilerine iktidarlar karar veriyor. Askeri Stratejileri, Savunma Bakanlıkları Askerlerle birlikte saptıyor. Genelkurmay sadece görü?Ÿ veriyor, ancak son söz sivillerin oluyor. İhraçlar, iç yönetmeliklere göre yapılıyor. Sivil mahkemeler askeri suçlara da bakıyor.

• Almanya?da, tüm terfi, atama ve ihraçlara Savunma Bakanlı?Ÿı karar veriyor. Bu kararlar, sava?Ÿ hali dı?Ÿında sivil mahkemelerde ele alınabiliyor.

• Fransa?da, atama ve terfiler, Savunma Bakanlı?Ÿı ve Ba?Ÿbakanlı?Ÿın Ortak ?–nerisi olarak, Cumhurba?Ÿkanına yollanıyor, son söz Elysee sarayına ait oluyor. İhraçlar, ordu içindeki disiplin kurulunun kararı ve Savunma Bakanı?nın imzasıyla gerçekle?Ÿiyor.

• İsveç?te, her türlü karar do?Ÿrudan do?Ÿruya Savunma Bakanlı?Ÿı'ndan çıkıyor. Savunma Bakanlı?Ÿı dı?Ÿında bu konuyla ilgili kimse söz sahibi olamıyor.

• ABD?deki sistem daha farklı, ancak yine sistem tümüyle sivillerin elinde. Son söz, Beyaz Saray?a ait. Er ve erba?Ÿların terfilerine, üstleri karar veriyor. General düzeyine kadarki atamalar ise, terfi komiteleri tarafından yapılır. Generaller ise, özel bir mekanizma ile seçilir ve Ba?Ÿkan?a önerilir. Gerekirse, Beyaz Saray bu sürece müdahale eder. İhraçlar, askeri yönetmeliklere göre ve özel bir komite tarafından gerçekle?Ÿtirilir. Kararlar yargıya açıktır.

İRTİCACI DİYE

BİR KAVRAM DA BİTİYOR...

Türkiye?ye özgü tek nokta, bizim ?İrticacı? diye adlandırdı?Ÿımız, aslında a?Ÿırı dinci veya din konusunu hayatının tam parçası durumuna sokan, görevlerini, hatta aldı?Ÿı emirleri dahi, dini dü?Ÿünce ve zorunluklarına (namaz-oruç gibi) göre uygulamaya sokan ki?Ÿilerle ilgili.

TSK?da dincilik, yıllar içinde giderek, öylesine bir duyarlık ve tabuya dönü?Ÿmü?Ÿtür ki, komuta düzeyindekiler, dincilerin, laikli?Ÿin kalesi sayılan TSK?yı kontrolleri altına almalarından korkar olmu?Ÿlar ve dincilik ça?Ÿrı?Ÿtıran en ufak bir tutumu dahi ihraç nedeni saymaya ba?Ÿlamı?Ÿlardır.

Di?Ÿer ordularda ise, dincilik de?Ÿil ancak dindarlık son derece yaygındır ve suç sayılmaz.

Türkiye?deki bu durum da giderek de?Ÿi?Ÿiyor.

?–zetle, TSK yeni bir döneme giriyor.