Me?Ÿer bo?Ÿ yere ümitlenmi?Ÿiz. Kıbrıs'ta tam bir bataklı?Ÿa saplanılmı?Ÿ durumda. E?Ÿer Kofi Annan etkili bir müdahelede bulunabilirse ve iki taraf tutum de?Ÿi?Ÿtirirse belki düzlü?Ÿe çıkılabilir. Aksi halde, Kıbrıs'ta çözüm ümidi görmüyorum.
CNN T?œRK'teki MAN?žET programını izleyebildiniz mi bilmiyorum, ancak Salı günü, Kıbrıs Rum Yönetimi lideri Klerides ve KKTC lideri Denkta?Ÿ'ın yaptıkları açıklamalar, Kıbrıs sorununun hangi a?Ÿamada bulundu?Ÿunu ortaya çıkardı. Belirsizlikler ortadan kalktı ve durum net ?Ÿekilde önümüze geldi.
Durum, tek kelimeyle batak.
Kıbrıs'ta 4 aydır bir santim ileri gidilememi?Ÿ.
Klerides'i dinledi?Ÿim zaman, Kıbrıs Rum Yönetimi lideri bana mantıklı geldi. Türk tarafının beklentilerinden önemli bir bölümünün kar?Ÿılandı?Ÿı izlenimi edindim.
Hemen ardından Denkta?Ÿ'ı gördüm. Birlikte Klerides'in söyle?Ÿisini izledik ve ardından görü?Ÿlerini açıkladı.
Do?Ÿrusunu söyleyeyim, kafam yine karı?Ÿtı.
Denkta?Ÿ beni eskilere götürdü. Söyledikleri önemliydi. Bu kelimelerle anlatmadı ancak ?Ÿöyle özetleyebilirim:
?“Biz egemen bir Devlet olmak istiyoruz. İlerde yine bir sorun çıkarsa, kendimizi garantiye almayı planlıyoruz?”.
?‡ok ayrıntıya girmeden, kimin ne öneride bulundu?Ÿunu ?Ÿu ?Ÿekilde anlatabilirim?…
KLERİDES
· 1960'ı bırakalım. Yeni bir devlet, yeni bir anayasa olu?Ÿturalım. Ortak bir meclisi ve lideri olmalı.
· Merkezi hükümetin yetkisi kısıtlı olmalı (Dı?Ÿ+Maliye) Ortak kararlarda Türk tarafının belirli oranda onayı ?Ÿart tutulmalı. Biri istedi?Ÿini di?Ÿerine zorla kabul ettirmemeli. Siyasi e?Ÿitli?Ÿi kabul ediyoruz.
· Merkezi hükümetin altında iki egemen (Türk ve Rum) Devlet veya Kanton olmalı. Bunlar tamamen kendilerini yönetmeliler. Kendi anayasaları, kendi yargıları, polisi, askeri, meclisi, yasaları olmalı. Merkezi hükümet, bu 2 kanon veya Devlet'e hiçbir ?Ÿekilde müdahele edememeli.
· Garanti anla?Ÿması aynı ?Ÿekilde devam edebilir. Türk ve Yunan askeri (sayıları müzakereye açık) Ada'da kalabilir.
· Toprak ve Göçmen konusuna henüz ayrıntılı girilmedi, ancak ne kadar çok Rum göçmen geri dönebilirse, anla?Ÿmayı referandumda o kadar kolay kabul ettirebilirim.
· Yerle?Ÿme, seyahat etme ve mal edinme serbestileri belirli bir süre için askıya alınabilir ve a?Ÿamalı devreye sokulabilir.
DENKTA?ž
· Merkezi Hükümetin anayasası olmasına gerek yok. Merkezi Hükümet, iki tarafın liderleri veya seçilmi?Ÿ temsilcileri temas etmeliler. Bu hükümette hem siyasi hem de sayısal e?Ÿitlik istiyoruz.
· Türk ve Rum tarafları egemen birer Devlet olmalılar. Bu devletler bir tehlike gördükleri zaman birbirlerinden ayrılabilmeliler. Türk tarafının egemenli?Ÿi mutlaka kabul edilmeli. İki egemen devlet arasındaki ili?Ÿkiler zayıf ipliklerle örülmeli. İsterlerse ilerde birle?Ÿmeliler.
· Bu konudaki görü?Ÿ farklılıklarımız azdır. Aynı yakla?Ÿımı bizde sürdürüyoruz.
· Yeni bir Filistin yaratamayız. Aramıza Rum göçmenler alamayız. Toprak sorunu, kar?Ÿılıklı takas usulüyle çözülmelidir. Bunun ba?Ÿka yolu yoktur.
· İki egemen Devlet, ne zaman yerle?Ÿme, seyehat etme ve mal edinme serbestisine karar verece?Ÿini ilerde kararla?Ÿtırır.
T?œRKLER : KONFEDERASYON RUMLAR : T?œL FEDERASYON
İki taraf arasında görü?Ÿ farklılı?Ÿı hem büyük, hem de o kadar büyük de?Ÿil. Temel sorun, Türk tarafının ku?Ÿku ve kaygılarından olu?Ÿuyor.
Rumlar kendilerine, bizim kendimize inandı?Ÿımızdan daha fazla güveniyorlar. Belki arkalarında Batılı ba?Ÿkentleri (BM, Washington, Brüksel.. vs) hissettiklerinden dolayı bu ?Ÿekilde hareket ediyor olabilirler. Peki, biz neden böylesine ku?Ÿkuluyuz? Neden böylesine geçmi?Ÿte ya?Ÿıyoruz? Neden yeni bir sayfa açamıyoruz? Neden Rumlar kadar olamıyoruz?
Bu i?Ÿin altında bir sorun var.
Kıbrıs sorunu, sahipsiz ?Ÿekilde bir yönden öbür yana vurup duruyor. Türkiye'nin gelece?Ÿini etkileyecek olan böylesine önemli bir sorun sahipsiz.
ANNAN YEMEKTE İKNA EDİLEBİLECEK Mİ?
?žimdi bütün ümitler BM Genel Sekreteri Kofi Annan'da. Acaba, bataklı?Ÿa saplanmı?Ÿ olan görü?Ÿmeleri kurtarabilecek mi?
En önemli görü?Ÿme, dün gece iki liderle birlikte yiyece?Ÿi yemekte gerçekle?Ÿecekti. Kofi Annan'ı ikna eden, durumunu kurtarabilecekti. Siz bu satırları okurken durum belli de?Ÿildi.
Dı?Ÿardan bakılacak olursa, Rauf Denkta?Ÿ sıkıntıda?… Ancak anahtar hala Ankara'da, oysa orada kafalar çok karı?Ÿık?…
