NASIL M?œZAKERE ETTİLER? -3
PAVEL TELİCKA
?
?‡ek Cumhuriyeti?’ni AB?’ye ta?Ÿıyan Pavel Telicka, Türk meslekta?Ÿı Ali Bababan?’a ?“Allah kolaylık versin?” diyor. Ve ekliyor, ?“Masada ba?Ÿırmayın, sinirlenmeyin. Becerikli olan, akıllı davranan kazanır?”. Telicka, Türk kamuoyuna ve Ali Babacan?’a bakın neyi tavsiye ediyor, hangi uyarılarda bulunuyor?
?
- Aslında i?Ÿin ba?Ÿında ?‡ek halkının bilgisi, bilinç düzeyi oldukça sınırlıydı. Ancak yine de müzakerelere ba?Ÿlamı?Ÿtık ve yapılan bir takım reformlar heyecan yaratmı?Ÿtı. Dolayısıyla genel anlamda, AB?’ye katılım hedefine destek vardı. Ama sürece katılım yoktu. Bununla ilgili bir bilinç olu?Ÿmamı?Ÿtı. Halk, müzakerenin ayrıntıları ile ilgili bilgi sahibi de?Ÿildi.Dolayısıyla müzakere heyetine ilk ba?Ÿta destek yoktu. Ama yava?Ÿ yava?Ÿ bunu elde ettik.
?
- ?žimdi ?‡ek Cumhuriyeti?’ne ?Ÿöyle bakmak lazım. Bizim için belirli bir sembol söz konusuydu. Yani bizim varmamız gereken hedeflerle ilgili bir sembol. Totaliter bir rejimden, komünizmden tam bir demokrasiye, piyasa ekonomisine geçi?Ÿ hedefi söz konusuydu. Dolayısıyla böyle bir düzene ait olan ?‡ek vatanda?Ÿı için bu önemliydi.
?
- Birçok Türk ?“tarama sürecini ?Ÿimdiden a?Ÿtık?” diyor. Bu Türkiye?’nin daha önce tecrübe etti?Ÿi süreçten farklı. Bu komisyonun farklı bölümleriyle yapılacak, farklı tavırların sergilenece?Ÿi? son derece karma?Ÿık ve ayrıntılı bir egzersiz.
?
- Mesela sizin Tarım Bakanlı?Ÿı yetkilileriniz Brüksel?’e gidecek. ?–nce ayrıntılı bir açıklama süreci? olacak. Ardından kar?Ÿılıklı tepkilerin dinlendi?Ÿi bölüme geçilecek. Türk tarafı diyecek ki; ?“Evet biz mevzuattan haberdarız. Haberdar olmakla kalmayıp, bir bölümünü uyumlu kıldık bile. Belirli bir tarihe kadar bu mevzuatın hepsini uyumlu kılaca?Ÿız. Ya da parça parça yapaca?Ÿız. Ama bir takım sıkıntılarla kar?Ÿıla?Ÿaca?Ÿız. Dolayısıyla bu sıkıntılarla ilgili müzakere etmek istiyoruz.?”
?
- NASIL BİR M?œZAKERE EKİBİ?-
?
- İçerik olarak hazırlanmanız gerekiyor öncelikle. Müzakere edilecek ana ba?Ÿlıklarla ilgili bilgi sahibi olmanız gerekiyor. Gerçekten bir müzakere ekibi olu?Ÿturulması gerekiyor. Tabii bu ülkeden ülkeye de?Ÿi?Ÿir ama bence bu mümkün oldu?Ÿunca dar kapsamlı bir ekip olmalı. Her bakanlı?Ÿın bir temsilcisi olmayabilir. Ekipteki ki?Ÿilerin sonuçlarla ilgili? sorumluluk sahibi olabilmeleri gerekiyor. Ekibin ba?Ÿındaki ki?Ÿi bir müdür olabilir, bir bakan yardımcısı olabilir. Güvenece?Ÿiniz, yetki verece?Ÿiniz insanlardan olu?Ÿmalı ekip. Farklı çıkar gruplarıyla ileti?Ÿim halinde olmalı, ekonomik ve sosyal ortaklarınızla, kamuoyu ile birlikte çalı?Ÿmalı. ?‡ok karma?Ÿık olan bu sürece ancak müzakerelere ba?Ÿladıktan sonra tam olarak odaklanabilirsiniz.
- Ben özellikle Finlandiya?’nın tecrübesinden çok faydalandım. Burada çok küçük bir heyet vardı. En fazla 12 ki?Ÿiydi. Hükümet de?Ÿi?Ÿikli?Ÿi oldu?Ÿunda bu heyetin üyelerinden bazıları bakan yardımcıları oldu. Daha sonra heyetten ayrıldılar. Daha sonra bakan gelip, ?“Bunun yerine ?Ÿu ki?Ÿiyi atıyorum?” dedi. Ben de reddettim. ?“Bu seçimi ben yaparım ve sizin önerdi?Ÿiniz ki?Ÿinin bu ekipten çıkarılanın yerine geçmesini istemiyorum. Bütün bakan yardımcıları ve sizinle çalı?Ÿaca?Ÿız ama müzakere bamba?Ÿka bir görevdir?” dedim.
?
- Aynı zamanda bakanlıklarda ba?Ÿka heyetler olu?Ÿturulabilir. Ama müzakere edecek ekip, ba?Ÿka bir ekip olmalı. Ben ?“benim çalı?Ÿmak istedi?Ÿim? ekip bu olmalı?” dedim.
?
- İ?Ÿin ba?Ÿında ben ve bakanlık yetkilileri öneride bulundu. Büyük ölçüde bakanlı?Ÿın önerileri üstünde durduk. Ama bu kararları da etkileyebilecek konumdaydık. Ama zaman ilerledikçe, bu ekibin üyelerini? Dı?Ÿi?Ÿleri Bakanlı?Ÿı ile birlikte olu?Ÿturduk.Tabii hükümet de onayladı. Ekip için hükümetin onayı önemli. Ekip üyeleri çok uzun saatler çalı?Ÿabilmeli, dosyalara hakim olmalı, bakanlıktan gelen ki?Ÿi kendi bakanlı?Ÿına ?“hayır?” diyebilmeli. Dolayısıyla hiç kolay bir i?Ÿ de?Ÿil bu.Burada önemli olan ekibin iyi bir sonuca ula?Ÿabilmesi. Geni?Ÿ bir yelpazede,? bu heyetin üyeleri bakanlıktan gelen her bir hedefe varmak için çalı?Ÿacak olursa o zaman hiç hedefe varamazsınız. Hiç müzakere edemeyecek bir dosyalar listesi olu?Ÿur.
?
- NASIL BİR BA?žM?œZAKERECİ?-
?
- Ba?Ÿ müzakereci otoritesi yüksek, güç sahibi olmalı. Bu bir politikacı, üst düzey yetkili olabilir, ba?Ÿka biri de olabilir. ?–nemli olan hükümetin bu ki?Ÿiye güvenmesi. Ba?Ÿmüzakereci her? konuyu onaylatmak için hükümete götürmemeli. Belli bir karar alma gücüne sahip olmalı. En iyi sonuca varabilmek için hedeflerini belirleyebilmeli. Müzakere masasının kar?Ÿısında oturan ki?Ÿileri tanımalı. Teknik bir beyne sahip, kavramsal dü?Ÿünebilen, iyi ileti?Ÿim kurabilen, kar?Ÿı taraftaki ki?Ÿileri kolaylıkla analiz edebilen, herkesin güven duydu?Ÿu, müzakere becerilerine sahip,? kurumlarla çalı?Ÿmı?Ÿ tanınmı?Ÿ bir ki?Ÿi olmalı. Ama bir de çok merkezi bir modele do?Ÿru gitmeli. Adem-i merkeziyetçi modele do?Ÿru gitmeli.
?
- Ben sadece ba?Ÿ müzakereci de?Ÿildim. Dı?Ÿi?Ÿleri Bakan yardımcısıydım, Avrupa i?Ÿlerinden sorumluydum. Bir çalı?Ÿma grubunun üyesiydim ve çok önemli merkezi güçlere sahip bir ekip kurmu?Ÿtuk. Hükümetin deste?Ÿini almı?Ÿtık. Merkezi bir sistem kurmak zor ama size avantaj sa?Ÿlar. Bizde bazı bakanlıklar müzakere ekibine ba?Ÿlıydı. Müzakere heyetini seçerken ülkenizin özelliklerini yansıtabilmeniz gerekiyor.
?
- Ben avantajlıydım. ?‡ünkü ilk defa müzakere etmiyordum. Ba?Ÿka anla?Ÿmalar için müzakere etmi?Ÿtim. 1989?’dan beri Avrupa Birli?Ÿi ile ilgili konuları biliyordum. Bana itimat ediyorlardı.
?
- Biz 31 Mart 1998?’de Fransa?’da ba?Ÿladık. Sonra eve döndük ve bir takım geli?Ÿmelerin kaydedilmesi gerekti?Ÿini fark ettik. Aylarca teknik ve bürokratik bir süreçten geçtik. İlk toplantılara girebilmemiz için aylar gerekti. Ben meslekta?Ÿlarımı? ikna etmek? zorunda? kaldım. Avrupa?’nın Sesi?’yle ilgili bir makale yayımlanmı?Ÿtı. ?“Kar?Ÿı tarafı küçük duruma dü?Ÿürüyor?” ?Ÿeklinde yorumlar yapılmı?Ÿtı. Bu do?Ÿru de?Ÿildi. Taktiklerinizi? de?Ÿi?Ÿtirmeniz gerekiyordu. Prodi?’nin komisyonunda yer aldım. Artık daha iyi biliyorum.
?
- T?œRKİYE?’YE TAVSİYELER-
?
- Son 12-13 yılda tatil için Türkiye?’ye gittim. Türkiye?’yi çok iyi bildi?Ÿimi söyleyemem. Türkiye için ?Ÿu formül i?Ÿe yarar diyemem. Bizim üst düzey bir danı?Ÿmanımız vardı. Avrupa Komisyonu Ba?Ÿkan Yardımcısı da bizimle birlikte çalı?Ÿıyordu. Bu önemliydi. İçeri?Ÿe dair bilgiyi onlar bize verebiliyorlardı. Ama tabii müzakerenin nasıl yapılaca?Ÿı Türk hükümetine kalmı?Ÿ bir mesele. Sizin çok bilgili insanlarınız var.
?
- Di?Ÿer tarafı anlayabilmek çok önemli. ?“Hayır?” dedikleri zaman bunu anlayabilmek lazım. Brüksel basınından beni küçük dü?Ÿürmek isteyenler oldu. Prag?’da ?“yeterince sert de?Ÿilsin?” diyenler oldu. Ama bu sertlikle ilgili de?Ÿil. Sizin müzakerelerde ne kadar akıllı davrandı?Ÿınızla ilgili. Ba?Ÿırmanıza gerek yok. ?‡ok ilginç bir mutfak aslında. İçine girdi?Ÿinizde çok keyif verir.
?
- Bir toplantıya girmeden önce kar?Ÿı tarafla ilgili bilgilenmeniz lazım. Kurumun temsilcilerini anlamanız lazım. ?–nemli olan kar?Ÿı tarafın boynunu kırmak de?Ÿil, kar?Ÿılıklı anla?Ÿmaya varabilmek. Birisi sizi kandırmak istiyor diye dü?Ÿünmemek lazım. Kurallar çok farklı i?Ÿliyor.
?
- Küçük dü?Ÿürme gibi konularla kar?Ÿıla?Ÿmadım. Sadece akıllı de?Ÿilseniz böyle davranı?Ÿlarla kar?Ÿıla?Ÿırsınız. Hiç kimse oraya sizi küçük dü?Ÿürmek için gelmiyor. Hep bir manevra alanınız var. Siyasi talimat ve kamuoyu deste?Ÿi çok önemli. Bunlar ne kadar kuvvetli olursa daha fazla sonuca varırsınız.
?
- Siyasi anlamlar farklıdır, insanlar de?Ÿi?Ÿir. Mesafeli olmak isteyebilirler. Gündemde ba?Ÿka ba?Ÿlıkların öne çıktı?Ÿını söyleyebilirler. Kendinizi ayarlayabilmelisiniz. Basın da bunu takip ediyor olacak. Bu süreçte her iki tarafında da kamuoyu ile birlikte çalı?Ÿmak gerekiyor.
?
- Ekonomik ve sosyal ortaklarınızla çalı?Ÿmanız lazım. Bazen öyle olur ki, çıkar grupları farklı bir ?Ÿey söyler, bakanlık farklı bir ?Ÿey söyler.
?
