İRAN, ABD İLE

G?œ?‡ PAZARLI?žI YAPIYOR

?

İran ile batı dünyası arasındaki çeki?Ÿmeye dı?Ÿardan baktı?Ÿınız taktirde, Tahran?ın? nükleer silah elde etmek istiyormu?Ÿ , batı?nın da bunu engellemeye çalı?Ÿıyormu?Ÿ gibi bir izlenime sahip olabilirsiniz.

?

Ancak bu çok yanıltıcı olur.

?

Aslında, İran ile batı dünyası arasında bir ?güç pazarlı?Ÿı? veya? bir ?liderlik mücadelesi? ya?Ÿanıyor.

???????????

İran, nükleer enerji kapasitesini arttırıp, nükleer silah üretme noktasına yakla?Ÿarak, batı dünyasını ürküttü. Zira İranlılar bunu ba?Ÿarabildikleri taktirde, dünya üzerinde büyük bir kaos çıkabilecek, demektir. Ba?Ÿka ülkeler de bu yarı?Ÿa katılmak isteyebilecekler,? Orta Do?Ÿu?daki dengeler bozulacak ve bölge çok daha tehlikeli bir duruma girecek.

???????????

Dolayısıyla, ?Ÿu anda eline son derece de?Ÿerli bir koz geçirmi?Ÿ durumda ve bu ve di?Ÿer kozlarına kar?Ÿılık bir pazarlık yapıyor..

?

İRAN, ABD?DEN NE

KOPARMAK İSTİYOR ?

?

İran?ın, nükleer silah yapmaktan vazgeçme kar?Ÿılı?Ÿında da bir beklenti veya? istek listesi var.

???????????

Bunun ba?Ÿında da, ABD tarafından uygulanan gizli ambargolardan kurtulmak geliyor.?

?

?–rne?Ÿin,? Dünya Ticaret? ?–rgütüne geri dönmek ve bunun nimetlerinden yararlanmayı arzuluyor. Uçak parçalarını batıdan da satın alabilmek, petrolünü çıkarabilmek için batı teknolojisinden daha fazla yararlanmak, petrolünü batıya satabilmek, batıya petrol hatları kurabilmek istiyor.İran?a gelmek isteyen batılı yatırımcılar üzerindeki Amerikan yasaklarının kaldırılmasını, Batılı büyük bankaların, büyük ?Ÿirketlerin engellenmemesini arzuluyor.

???????????

?–zetle, İran ABD tarafından itilip kakılan, parya muamelesi yapılan, Uluslar arası camianın dı?Ÿına itilmi?Ÿ bir ülke olmaktan kurtulmayı amaçlıyor. Gün ı?Ÿı?Ÿına çıkmak, elindeki ekonomik-siyasi ve insan gücünü kullanıp, bölgedeki a?Ÿırlı?Ÿını ve gücünü arttırmaya çabalıyor.

İRAN?IN ELİNDE

?–NEMLİ KOZLAR VAR

?

İran Amerikan ambargolarından kurtulup bölgesel bir süper güç olabilmek için de, elindeki di?Ÿer( nükleer silah geli?Ÿtirmek dı?Ÿındaki) kozları da kullanıyor:

?

-????????? ABD istilası nedeniyle karı?Ÿan Irak?ta İran ?žii?ler üzerindeki etkinli?Ÿini kullanıyor. İsterse ,direni?Ÿi durdurabilece?Ÿininin sinyallerini veriyor.

-????????? Lübnan?daki Hizbullah aracılı?Ÿı ile de Filistin sava?Ÿındaki a?Ÿırlı?Ÿını arttırmı?Ÿ durumda. Sava?Ÿın gidi?Ÿini etkileyebilecek durumda bulunuyor.

-????????? Petrol fiyatlarının artı?Ÿı sayesinde parasal gücünü giderek arttırıyor. Ayrıca, elindeki büyük rezervler sayesinde, petrol fiyatlarını belirli oranda etkileme olana?Ÿına da sahip.

-????????? Tacikistandaki ?Ÿii gruplar üzerindeki a?Ÿırlı?Ÿını kullanıyor.

-????????? İstedi?Ÿi taktirde radikal İslamcı gruplara destek verebilece?Ÿi izlenimini veriyor. Teröre bula?Ÿmama ve Devrim ihracatından vazgeçti?Ÿini, ancak gerekirse yeniden ba?Ÿlayabilece?Ÿi varsayımı ortada dola?Ÿıyor.

?

Yukardaki listeyi inceledi?Ÿiniz taktirde, İran rejiminin, bugünkü noktaya ABD?nin hataları sonucunda geldi?Ÿi çok rahatlıkla görülüyor. ABD , Uluslar arası alanda sıkı?Ÿtıkça, pazarlıkta İran?ın eli güçleniyor.

?

Washington?un Irak bataklı?Ÿına batması, Afganistan?da Taliban?ın yeniden ba?Ÿ kaldırabilmesi, İsrail?in Filistin ve Lübnan?a kar?Ÿı giri?Ÿti?Ÿi sava?Ÿın İslam dünyasındaki olumsuz etkileri, İran?ın i?Ÿine yarıyor. İslam dünyasındaki prestiji artıyor.

?

Nükleer güç olma dü?Ÿüncesi dahi, İran halkı için bir ?Ÿahlanı?Ÿ, İslam dünyası için de bir ba?Ÿkaldırı anlamına geliyor.

?

Halkları elektrikliyor.Küresel bir güç konumuna kavu?Ÿmaya çabalıyor.

?

Tahran daha ?Ÿimdiden , İslam dünyasının sesi oluyor, liderli?Ÿine göz kırpıyor.

?

ABD İSE, İRAN?I

DE?žİ?žTİRMEYE ?‡ALI?žIYOR

?

İran önünü açıp, Uluslararası alanda güçlü? bir ülke statüsüne, elindeki kozları ve en önemlisi bugünkü rejimini de?Ÿi?Ÿtirmemeye, avantajlarını kaybetmemeye çalı?Ÿırken, ABD?de İran?a bu statüyü bedava vermek istemiyor. Prestijinin zedelenmemesi için, kar?Ÿılı?Ÿında? bir ?Ÿeyler elde etmeyi planlıyor :

?

-????????? Rejimi de?Ÿi?Ÿtirmek ve radikal yakla?Ÿımını yumu?Ÿatmak.

-????????? Irak?ta ?žii direni?Ÿinin durdurulmasına katkıda bulundurmak.

-????????? Filistin ve Lübnan?daki Hizbullah ve Hamas üzerindeki etkinli?Ÿini kullandırtmak.

-????????? Tacikistan , Afganistan ve di?Ÿer bölgelerde i?Ÿbirli?Ÿine zorlamak.

-????????? Petrol politikalarını batıya göre ayarlamasını sa?Ÿlamak.

İran bugüne kadarki yakla?Ÿımıyla, hedefledi?Ÿi amaçlarına yava?Ÿ yava?Ÿ yakla?Ÿıyor. Daha ?Ÿimdiden bölgedeki a?Ÿırlı?Ÿı ve etkinli?Ÿi arttı. Birçok konuda kazanımları oldu. 27 yıldır tek bir görü?Ÿme yapmadı?Ÿı ABD dahi, ilk defa Tahran ile konu?Ÿmaya ba?Ÿlayaca?Ÿını açıkladı.

???????????????????????

Ancak pazarlık henüz bitmedi.

?

Aksine daha yeni ba?Ÿlıyor.

???????????????????????

Peki, Türkiye bu olaya nasıl bakıyor ve ne yapmak istiyor?

???????????????????????

Bu da yarınki yazının? konusu olacak.

FATURASINI ?–D?œYOR

?

ABD-İRAN ili?Ÿkilerinin böylesine bozulmasının temelinde, 1979 yılında ?žah?ın devrilmesiyle birlikte, Humeyni?nin gelmesi, İslam Cumhuriyetinin kurulması ve ardından da 1980?de Amerikan Büyükelçili?Ÿinin basılıp, 52 diplomatın bir yılı a?Ÿkın süren rehine tutulması yatar.

?

Amerikan halkı, gözleri kapalı olarak halkın arasında dola?Ÿtırılan, itilip kakılan, burnu sürtülen Amerikalı diplomatların görüntülerini hiçbir zaman unutamadı. Hele Carter döneminde, rehineleri kurtarmak için ba?Ÿlatılan askeri operasyonun , helikopterlerin çöle dü?Ÿmesi sonucunda bir skandala dönü?Ÿmesi, yaraya tuz biber ekilmesi anlamına gelmi?Ÿti.

?

ABD?nin İran ile ili?Ÿkilerinin zaman içinde daha da kötüle?Ÿmesi, Tahran?ın İslam devrimini yayma çabaları ve ABD?nin nerede olursa olsun kar?Ÿı politikalarla önüne çıkması nedeniyle daha da yaygınla?Ÿtı.

?

Sonunda rehineler geri dönebildiler, ancak Washington İran?ı kara listeye aldı. Amerikan halkı da İran İslam rejimini hiçbir zaman affetmedi.

?

İRAN, ATE?žLE

OYNAMAYI SEVMEZ?

?

1979?dan bu yana, İran?ı ön planda görünüp yönetenler ve İslam devletinin geçirdi?Ÿi a?Ÿamaları ?Ÿöyle özetleyebiliriz:

Humeyni dönemi (1979-1989): Hem cumhurba?Ÿkanı, hem de dini lider olarak, ülkeyi yönetti. ABD?nin yanlı?Ÿ politikaları? ve özellikle Irak ile giri?Ÿilen 8 yıllık sava?Ÿ sayesinde iktidarını sa?Ÿlamla?Ÿtırdı.

?

Rafsancani (1989-1997): Devrimin sivriliklerini törpüledi. Devrim ihracını durdurdu ve rejimin yerle?Ÿmesini, sa?Ÿlam bir zemine oturmasını sa?Ÿladı.

???????????

Hatemi (1997-2005): İran?ı dı?Ÿa açmaya , rejimi yumu?Ÿatmaya, özellikle de Amerika ile ili?Ÿkileri rayına oturtmaya çalı?Ÿtı, ancak ba?Ÿarısız oldu.

Ahmedinecad (2005- ....): İktidara gelmesiyle birlikte, nükleer politikayı ön plana çıkarıp, İran?ın etrafındaki zincirleri kırma operasyonunu ba?Ÿlattı.

?

İran tek ki?Ÿi tarafından yönetilmez. Kendine özgü bir çok seslilik ve demokrasi anlayı?Ÿı vardır. ?–rne?Ÿin,? Cumhurba?Ÿkanlarının etkisi belirli bir noktaya kadardır.Dini lider Hamaney?in önemli etkinli?Ÿi vardır. Cumhurba?Ÿkanları, Hamaney, etrafındaki etkili bir hocalar grubunun çizdikleri sınırlar içinde hareket edebilirler. Hamaney dı?Ÿında politikaları etkileyen ba?Ÿka kurumlarda vardır.

?

En önemlisi, İran?ın güçlü bir diplomasisi vardır ve ate?Ÿle oynamaktan da ho?Ÿlanmazlar. Ne zaman ve nerede duracaklarını bilirler. İyi satranç oyuncusudurlar.

???????????