(CNN T?œRK ?Genel Yayın Müdürü Ferhat Boratav?ın listesinde bulunmamım en büyük avantajı, en beklenmedik makalelerle kar?Ÿıla?Ÿmaktır. Boratav. Hem kendi merakını tatmin eder, hem de yakın arkada?Ÿlarıyla payla?Ÿır. Geçenlerde, 3 ocak 2006 tarihli China Brief?te? Yitzhak Shichor adlı yazarın, çok iyi belgelenmi?Ÿ ??‡in?in Kürt politikası? ba?Ÿlıklı makalesini yolladı.? Eminim, ?œniversitelerimizde, medya?da veya bir çok Sivil Toplum ?–rgütünde, bu makaledeki bilgilere çok ihtiyaç duyuluyor. Makaledeki verileri, benim yaptı?Ÿım ara?Ÿtırmalarla birle?Ÿtirip sizlerle payla?Ÿmak istedim.)

?

?

?‡İN ESKİDEN, K?œRT?LERDEN

UZAK DURURDU...

?

?‡in?in temel bir politikası vardır ve uzun yıllardın de?Ÿi?Ÿmemi?Ÿtir. O da, ayrılıkçılı?Ÿa kesinlikle kar?Ÿı çıkmaktır.

?

Nedeni de çok açıktır: Aynı durumun kendi ba?Ÿlarına gelmesinden korkmaktadırlar.

?

Tayvan?ı bir ?Ÿekilde kaybetmi?Ÿlerdir. ?‡in?lilere göre, Tayvan?ın yabancı güçler tarafından? ba?Ÿımsızlı?Ÿa itilmesi, hiçbir zaman unutulmayacak bir olaydır. Aynı ?Ÿekilde, Tibet ve Mongolia?daki ayrılıkçı güçler de, ?‡in?i rahatsız etmektedir.

?

İ?Ÿte bu çerçeveden bakılınca, ?‡in?in Kürt politikası çok net ?Ÿekilde ontaya çıkmaktadır.

?

?‡in hükümetinin resmi açıklamaları, kitap ve belgeleri incelendi?Ÿinde, Kürtlere kar?Ÿı genel bir sempati duyuldu?Ÿu hemen anla?Ÿılmaktadır. Uzun yıllar boyunca, tüm mücadelesine ra?Ÿmen kendi ülkelerini olu?Ÿturamamaları, bölgedeki güçler tarafından sürekli itilip kakılmaları ?trajedi? olarak anılmaktadır.

?

Ancak ?‡inliler hiçbir zaman bu çizginin ötesine geçmemi?Ÿlerdir. ?–zellikle 80-90?lı yıllarda, ko?Ÿullar çok? müsait olmasına ra?Ÿmen, örne?Ÿin PKK?ya maddi destek vermemi?Ÿlerdir.

?

PKK ve Kuzey Irak?taki Barzani- Talabani hareketleri, (?‡in gizli servislerince el altından körüklenmi?Ÿy olsalar dahi)? resmi düzeyde cesaretlendirilmemi?Ÿlerdir.

?

Gerekçesi de hep aynı olmu?Ÿtur: Türkiye ve Irak?ın toprak bütünlükleri tehlikeye atılmamalıdır.

Ancak, ABD?nin Irak?ı istilası ve ardından ortaya çıkan manzara, ?‡in?in Irak Kürtlerine bakı?Ÿını de?Ÿi?Ÿtirmeye ba?Ÿlamı?Ÿtır.

?

ANCAK, BU POLİTİKA

YAVA?ž YAVA?ž DE?žİ?žİYOR...

?

?‡in?in, Kürt ayrılıkçı hareketlerinden, siyasi partilerden mümkün oldu?Ÿu kadar uzak durma politikası, ABD?in Irak?ı istilasından sonra yava?Ÿ yava?Ÿ de?Ÿ?Ÿimeye ba?Ÿladı. ?–zellikle, Kuzey Irak Kürtlerinin elde ettikleri ve ba?Ÿımsızlı?Ÿa tek bir adım kalana kadar geni?Ÿ tutulan otonomi, ?‡in?in hareketlenmesine yetti.

?

A?Ÿustos 2003?te Celal Talbani?nin Beijing?e gidi?Ÿi, ardından ?‡in Kominist Partisi he?Ÿetinin Kuzey Irak?ı ziyareti ve Barzani?nin Ba?Ÿdat?ta ilk defa ?‡in böyükelçisi ile bulu?Ÿması ve resmi bir ziyaret için davet edilmesi, eski politikaların de?Ÿi?Ÿti?Ÿinin en belirgin i?Ÿaretleriydi.

?

?‡inliler, bu temaslarında dahi son derece dikkatli davranmı?Ÿlardır. İli?Ÿkilerini sürekli ?partiler arası temas? veya ?ticareti geli?Ÿtirme? çerçevesinin dı?Ÿına? ta?Ÿımamı?Ÿlardır.

?

Ancak, sinyaller artık çok nettir: ?‡in, Kuzey Irak ile yakından ilgilenmektedir.

Bu ilginin nedenlerini ?Ÿöyle özetleyebiliriz:

?

1. Irak tamamen parçalanmasa dahi, büyük olasılıkla üç otonom belgeden olu?Ÿacaktır. Kürtler hem Irak, hem de bölgedeki dengeleri etkileyebilecek konumdadır. ?‡in, ?Ÿimdiden, pozisyon almakta ve ilerdeki olu?Ÿumlarda ABD ve Rusya?yı yanlız bırakmak? istememektedir.

?

2. Kuzey Irak?taki petrol rezervleri 130 milyar varil olarak hesaplanıyor. ?‡in?in, Kürtlere ilgisinin en önemli nedenlerinden biri de i?Ÿte budur. Irak?ın yeni anayasası, Kerkük ve civarındaki petrolün kim tarafından kullanılaca?Ÿı konusunu çok mu?Ÿlak bırakmı?Ÿtır. İlerdi bir ?žii-Sunni? çatı?Ÿması veya Kürtlere yönelik bir Arap baldırısı, Kuzey Irak?ın petrol kuyularıyla birlikte ba?Ÿımsızlı?Ÿını ilan etmesiyle sonuçlanabilecektir. ?‡in, bu olasılı?Ÿı da dikkate almaktadır.

?‡in?in Kürt politikalarındaki de?Ÿi?Ÿikli?Ÿin bir di?Ÿer nedeni de, Türkiye?deki geli?Ÿmelerdir.

?

?

UYGUR?A DOKUNURSAN,

PKK?YA DOKUNURUM...

?

?‡in?in Kuzey Irak Kürtlerine ilgi duymaya ba?Ÿlamasının bir ba?Ÿka nedeni de, Türkiye?yi dolaylı bir baskı altında tutmak, hiç de?Ÿilse bazı sinyalleri yollamak.

?

Eski politikalar de?Ÿi?Ÿmi?Ÿ de?Ÿil. Hala Türkiye?nin toprak bütünlü?Ÿüne önem veriliyor. Bundan dolayı da, PKK ile organik ba?Ÿ? kurulmuyor. Açıkça, silah veya para yardımı yapılmıyor.

?

Ancak, ?‡in?in bir de ku?Ÿkusu var. O da, Türkiye?nin ayrılıkçı Uygur hareketleriyle ilgilenmesi.

?

Ankara kesinlikle yalanlıyor, ancak ?‡in inanmıyor. Bazı ayrılıkçı Uygur grupların, Türkiye?den gizli destek sa?Ÿladıkları ku?Ÿkusu var. Bundan dolayı da, Kuzey Irak Kürt partileriyle temas olu?Ÿtururken, dolaylı bir sinyal yollamı?Ÿ oluyor. Bölgeye yerle?Ÿmeye ba?Ÿladı?Ÿı, Kürt politikasında ?inci ayar? yaptı?Ÿı, ilerde daha da farklı hareket edebilece?Ÿi mesajlarını veriyor:

?

?Uygur ayrılıkçı gruplara dokunursanız, bizde PKK?ya dokunuruz?.

?

?‡in?in, kendi içindeki ayrılıkçı gruplar konusundaki duyarlı?Ÿının artı?Ÿında, ?‡eçen grupların etkisiyle önemli ibr yer tutuyor.

?

Di?Ÿer bir neden de, ekonomik geli?Ÿmenin getirdi?Ÿi yeni ko?Ÿullar: Yabancılarla temasın artı?Ÿı ve eskisi gibi sert önlemlerin alınamaması. Uluslararası alanda İnsan Haklarına duyarlıkların yaygınla?Ÿması...

?

Ankara, bölgedeki Kürt olu?Ÿumunu hesaplarken, bundan böyle, ?‡in?e daha fazla dikkat sarfetmek zorunda kalacak.

?