?“T?œRKİYE? K?œRT VE

İSLAM? SORUNUNU ?‡?–Z?œYOR?”

Graham Fuller, özellikleri olan önemli bir uzmandır. 8 yıl süreyle CIA?’nın siyasi de?Ÿerlendirme bölümünün ba?Ÿındaydı. 12 yıl ABD?’de ünlü? Rand Corp?’ta? Orta Do?Ÿu-Orta Asya?’da, Siyasal İslam ve etnik çatı?Ÿmalar (özellikle de Kürt sorunu)? konularında uzman olarak çalı?Ÿtı. Siyasal İslam ve Kürt sorunu ile ilgili kitaplar yazdı.

Gözlemleri ve görü?Ÿlerine katılır veya katılmazsınız ancak izlenimleri son derece ilginç. Ankara?’da, ASAM?’ın (Avrasya Ara?Ÿtırmalar Merkezi) bir konferansına katıldı ve ODT?œ?’de konu?Ÿmaya çalı?Ÿtı (!) ?“Konu?Ÿmaya çalı?Ÿtı?” diyorum, zira konu?Ÿturulmadı. Bence hata ettiler. Unutmamak gerekir. Konu?Ÿturmamakla belki de, çok ilginç bulacakları görü?Ÿleri ö?Ÿrenme fırsatını kaçırdılar.

Fuller, MAN?žET?’te (CNN T?œRK saat 17:00) bu görü?Ÿlerini açıklama fırsatı buldu. Programı kaçırmı?Ÿ olanlara, Fuller?’in bazı saptamalarını bu yazımda tekrarlamak istiyorum.

K?œRTLER BEKLEDİKLERİNİ

BULAMAYABİLİRLER...

Fuller?’e göre, ABD Irak?’ta risklerle dolu bir maceraya girmi?Ÿ durumda. ?œlke?’de Arap Milliyetçili?Ÿinin? patlayabilece?Ÿini dü?Ÿünüyor, ancak İran tipi bir din devleti kurulmasına pek ihtimal vermiyor.

Fuller?’in, Irak?’lı Kürtlerle ilgili sözleri çok daha ilginçti. Barzani ve Talabani?’nin , bugüne kadar adeta ba?Ÿımsız bir devlet gibi hareket edebildiklerini, ancak Irak?’ta hükümet kurulduktan sonra, eski hareket serbestisini bulamayacaklarına inanıyor.

?“Kurulacak devlet, ülkenin toprak bütünlü?Ÿüne büyük önem? verecek ve yetkilerin yeniden Ba?Ÿdat?’ta toplanmasını isteyecektir. Bu durum da, Kürtlerin genel beklentileriyle ters orantılı sonuçlanacaktır?” diyor.

Acaba Kuzey Irak Kürtlerinin olu?Ÿturacakları düzen, Türkiye?’de ya?Ÿayan bazı Kürt gruplarında i?Ÿtahını kabartabilir mi?

Fuller buna inanmıyor...

T?œRKİYE, K?œRT

SORUNUNU ANLADI

Aksine, Türkiye?’nin Kürt sorununu anladı?Ÿını ve nasıl çözüm getirebilece?Ÿini gördü?Ÿünü, sorunun çözümü yolunda da önemli adımlar ? attı?Ÿını belirtti.

?“Gidi?Ÿten çok ümitliyim?” dedi.

Fuller?’in bu görü?Ÿü önemli, zira Türkiye?’deki Kürt sorununu? yakından incelemi?Ÿ, yani bilinçli konu?Ÿan bir uzman.

Yaptı?Ÿı bir gözlem var ki, daha da ilginç.

?“Mutlu bir Diyarbakır, Türkiye?’ye refah getirir, ancak bölgedeki di?Ÿer ülkelere sorun yaratır... Mutsuz bir Diyarbakır ise,? Türkiye için tehlike olu?Ÿturur.?”

Fuller?’e göre, Türk vatanda?Ÿı? Kürtler, Kuzey Irak?’a imrenmezler, nedeni de, Türkiye?’de buldukları demokrasiye ba?Ÿka hiçbir yerde? kavu?Ÿamayacaklarını bilmeleri...

T?œRKİYE SİYASAL

İSLAM SORUNUNU ?‡?–ZD?œ

Fuller?’in bir ba?Ÿka saptaması da, Türkiye?’de? Siyasal İslam? sorununun çözüldü?Ÿü.

Nasıl oldu bu i?Ÿ?

?“Türkiye, demokrasisi sayesinde sorunu çözdü. Bölgede hiçbir ülke bunu ba?Ÿaramadı. Seçim yoluyla, İslam vurgusu olan bir partiyi, TBMM?’ne ta?Ÿıdı. Yarın, bir ba?Ÿka seçimle iktidarı onlardan alıp ba?Ÿka bir partiye verebilir. Yani, demokratik sistem i?Ÿliyor. Böyle bir ortamda Siyasal İslam ya?Ÿayamaz. Bu yönden Türkiye, bölgedeki di?Ÿer İslam ülkeleri için model oldu.?”

Yazımın ba?Ÿında da belirtti?Ÿim gibi, Fuller?’in saptamalarını payla?Ÿmayabilirsiniz. Ancak bunlar kolaylıkla kulak ardı edilemeyecek veriler.

ABD?’YE HAYIR

DİYEBİLEN BİR T?œRKİYE

Fuller, Türkiye?’ye gelmeden önce Mısır?’daymı?Ÿ.

Tezkere?’nin reddedilmesinin, di?Ÿer Müslüman ülkelerde inanılmaz etki yaptı?Ÿını ve ?“Amerika?’ya hayır diyebilen Türkiye?’ye bakı?Ÿların çok de?Ÿi?Ÿti?Ÿine?” de?Ÿindi.

Aynı izlenim Avrupa?’da da var.

AB Parlamentosunda sayısız parlamenterle konu?Ÿtum ve aynı sözleri duydum: ?“Türkiye?’de demokrasinin sakat oldu?Ÿuna, Meclis?’in Asker veya ABD?’nin söylediklerinin dı?Ÿına çıkamadı?Ÿına inanırdık. Tezkere olayı, bu inancımızın yanlı?Ÿ oldu?Ÿunu ortaya çıkarttı.?”

Peki, bu ortamda İran ile ili?Ÿkilerde neler ya?Ÿanabilir?

Fuller, İran?’a bir askeri harekat beklemiyor. Buna kar?Ÿılık, Washington?’un Tahran?’ı siyasi baskı altında tutaca?Ÿını, belki de nükleer tesisleri tahrip edebilece?Ÿini dü?Ÿünüyor.

Dikkat edecek olursanız, hem bölge hem de Türkiye büyük? bir hızla de?Ÿi?Ÿiyor. E?Ÿer bu de?Ÿi?Ÿime ayak uydurabilir, eski kalıpla?Ÿmı?Ÿ görü?Ÿleri bir yana bırakabilirsek, hepimiz rahatlayaca?Ÿız. Ancak, de?Ÿi?Ÿmemekte direnenlerimizin sayısı da az de?Ÿil...