İRAN, T?œRKİYE?’YE DE

G?œVENMİYOR, ANCAK DİNLİYOR?…

???????????

* Son aylarda İran?’ı unuttuk. O tarafta i?Ÿler iyi gitmiyor. Nükleer Silah görü?Ÿmelerinde yine sonuç alınamadı. Suriye sorunu giderek derinle?Ÿiyor. İran ?“Batı?” cephesiyle tek ba?Ÿına mücadele ediyor ve kimseye güvenmiyor. Saygı duydu?Ÿu ve dinledi?Ÿi birkaç ülke arasında Türkiye de var, ancak Ankara için Esad?’ı harcamaya da hiç niyeti yok.

?

İRAN B?–LGENİN EN

?–NEMLİ OYUNCUSU OLDU...

???????????

İran, nükleer enerji sahibi olabilmek için yıllardır u?Ÿra?Ÿıyor. Ancak kom?Ÿularının büyük bölümü ku?Ÿku içinde. Zira nükleer enerjinin bir adım ötesinde nükleer bomba sahibi olunabiliniyor. İran?’ın gerçek niyetinin de ?“Nükleer güç?” statüsünü kazanmak oldu?Ÿu tahmin ediliyor.

???????????

Dini Lider Hamaney ne kadar güvence verse de, İslam dinine göre, ?“Kitle İmha Silahı?” üretmenin günah oldu?Ÿunu söylese de, kimselere inandıramıyor. Zira kimse Tahran?’a güvenmiyor.

???????????

İran?’ın da bu güvensizli?Ÿin yayılmasına epey katkıda bulundu?Ÿunu unutmamak gerekir. 1980?’lerde kendi İslam devrimini ihraç etmeye çalı?Ÿması, ba?Ÿta Suudi Arabistan ve Körfez ülkeleri olmak üzere, Sünni Araplara cephe alması ve tabii İsrail?’i ortadan kaldırma politikasıyla, bölgede yeterince ku?Ÿku ve kaygı yaratmasını bildi.

?

?žu sıralarda Suriye kavgasında da, İran ön planda. ?“Batı?” cephesine kar?Ÿı sava?Ÿ veriyor. Esad?’ı destekliyor.

?

İRAN DA ?“BATI?”YA Hİ?‡

G?œVENMİYOR?…

?

?“Batı?”nın gözlükleriyle bakıldı?Ÿı zaman, İran bir ?“?žeytan?” gibi görülüyor.

???????????

Kimse bu ülkenin güvenlik ihtiyaçlarını anlamak istemiyor. Oysa 1979?’dan bu yana Tahran?’ın ciddi bir güvenlik sorunu var. Amerika ve müttefiklerinin her an ülkeyi ele geçirmek için komplo kurduklarına inanılıyor. İranlıların bu konuda hiç de haksız olmadıkları çe?Ÿitli olaylarda (Irak ile 8 yıl süren sava?Ÿ gibi?…)ispatlanmı?Ÿtır.

???????????

E?Ÿer İran bugün gerçekten ?“Nükleer Güç?” olmak istiyorsa, bunun önemli bir gerekçesi, Amerika-İsrail-Suudi Arabistan-Mısır-Körfez ?œlkeleri ?cephesine kar?Ÿı direnebilmek ve di?Ÿer ?žii kom?Ÿularıyla bir ittifak olu?Ÿturabilmektir.

?

Tahran?’ın arzusu, ba?Ÿta ABD olmak üzere, güvenli?Ÿine dokunulmayaca?Ÿı hakkında güvence elde edebilmek ve ülke olarak kendisine saygı duyulmasını sa?Ÿlamaktır.

???????????

İran, uluslararası ili?Ÿkilerinde son derece ku?Ÿkuludur. Kimseye güvenmez. Batı kadar, Rusya veya ?‡in de güvenilmezlerin listesindedir. Müzakerelerde de tek iste?Ÿi Saygı duyulması, kendine e?Ÿit davranılmasıdır? ki, özellikle İsrail-ABD cephesi İran?’ı sürekli hırpalayarak, bu konudaki ku?Ÿku ve kaygıların artmasına çok yardımcı olmaktadırlar.

???????????

?žimdiye kadar, nükleer müzakerelerde, ?“Batı?” cephesi, diplomasi-diyalog yerine (?–zellikle İsrail?’in kı?Ÿkırtmasıyla) sopa-yaptırım seçene?Ÿini kullandı ki, adeta İran?’ı zorla bir ?“Nükleer güç?” konumuna girmeye itti.

???????????

Birgün kar?Ÿımızda ?“Nükleer İran?” bulursak, bunun gerçek sorumlusu Tahran?’dan çok, ABD-İsrail-Arap ittifakı olacaktır.

?

?

ABD, T?œRKİYE?’NİN İRAN

DESTE?žİNİ MUMLA ARAYACAK?…

???????????

Haftasonu, İran konusunun en önemli uzmanlarından sayılan Trita Parsi?’nin kitabını okudum. Yale ?œniversitesi yayınlarından çıktı. Adı: Single Roll of the Dice. Tek zar atı?Ÿı diye tercüme ettim. (ISBN 978-0-300-16936-2)

?

Nükleer pazarlıkların ba?Ÿından bugüne kadar ya?Ÿananları, pazarlıkları, tanıklarıyla konu?Ÿarak kaleme almı?Ÿ. Uluslararası entrikalar, ba?Ÿkentlerdeki iç çeki?Ÿmeler ve hayal kırıklıkları çok net ?Ÿekilde ortaya çıkıyor.

?

Benim en çok ilgimi çeken, Türkiye ile Brezilya?’nın birlikte hazırladıkları; Tahran Deklarasyonu?’nun (Mayıs 2009) hikayesiydi.

?

Biliyorsunuz, Erdo?Ÿan ve Lula uzun görü?Ÿmeler sonrasında Tahran?’ı ikna etmi?Ÿ ve nükleer enerji sorununun sava?Ÿa veya ambargoya gitmeden çözümünü sa?Ÿlamı?Ÿlardı. Ancak Washington?’un vetosuyla kar?Ÿıla?Ÿtılar. Bu veto özellikle Ankara?’da büyük hayal kırıklı?Ÿı yarattı.

?

Bu olay, Türkiye-İran ili?Ÿkilerinin gerçek yüzünü ortaya çıkarması açısından çok önemli. Tahran, hiç kimseye güvenmiyor. Türkiye?’ye de güvenmiyor, ancak di?Ÿer ülkelerle ili?Ÿkilerinin tersine Türkiye?’yi dinliyor, ciddiye alıyor. ?–zellikle nükleer pazarlıklar sürecinde, bu iki ülkenin arasında kar?Ÿılıklı bir saygı olu?Ÿtu?Ÿu açıkça anla?Ÿılıyor. İran, ne ABD ne de AB?’ye gösterdi?Ÿi kartlarını, Erdo?Ÿan-Davuto?Ÿlu ikilisine gösteriyor. ?“Batı?”nın istedi?Ÿi bir anla?Ÿma olu?Ÿturuluyor, ancak sudan nedenlerle reddediliyor.

?

Tahran Deklarasyonu?’nun u?Ÿradı?Ÿı kaza, aslında batılıların gerçekten bir anla?Ÿma istemedi?Ÿi, buna kar?Ÿılık İran?’ın kolunu kanadını kırmayı hedefledi?Ÿi izlenimini arttırıyor.

?

Parsi?’nin kitabı, nükleer pazarlıkların temelinde nelerin yattı?Ÿını çok net ?Ÿekilde anlatıyor. İran?’ı anlamanın gereklili?Ÿi, Türkiye?’nin bölgedeki a?Ÿırlı?Ÿını göstermesi açısından da çok önemli.

?

?

İRAN, T?œRKİYE İ?‡İN

SURİYE?’Yİ HARCAMAZ...

?

Türk-İran ili?Ÿkileri tarih boyunca hiçbir zaman pürüzsüz olmamı?Ÿtır. Taraflar birbirlerini mümkün oldu?Ÿu kadar idare etmeye çalı?Ÿmı?Ÿlardır.

?

Ak Parti dönemindeki yakınla?Ÿma, Suriye konusundaki görü?Ÿ ayrılıkları nedeniyle, ister istemez tehlikeye giriyor. Bunun ba?Ÿlıca nedeni de, İran?’ın Esad?’ı bırakmak istememesidir.

?

Esad, Lübnan ile birlikte, İran?’ı Akdeniz?’e ta?Ÿıyor. Irak da i?Ÿin içine katılınca Suriye, Tahran?’ın çok önem verdi?Ÿi ?žii zincirinin en de?Ÿerli halkasını olu?Ÿturuyor. Zira bu sayede, ABD-İsrail-Sunni Arap ittifakına kar?Ÿı direnebilece?Ÿini hesaplıyor.

?

Türkiye ile ili?Ÿkilere bu çerçeveden bakıldı?Ÿında, sorun kendili?Ÿinden ortaya çıkıyor: Tahran için Ak Parti, Sunni ittifakın bir üyesidir ve ikili ili?Ÿkileri ayakta tutma pahasına Esad harcanamaz...

?

Yine de unutmayalım ki, her?Ÿey Suriye muhalefetinin tutumuna ba?Ÿlı kalacaktır... Esad dayanamazsa, İran?’ın da yapaca?Ÿı bir?Ÿey kalmaz.

?

İRAN: TEHDİT Mİ,

FIRSAT MI??

?

?Bülent Kene?Ÿ?’in son kitabı ?“İran: Tehdit mi, fırsat mı??” Tima?Ÿ Yayınları?’ndan çıktı. İran Türkiye ili?Ÿkilerinin çok hassas oldu?Ÿu bu dönemde, İran İslam Cumhuriyeti ve Türkiye?’nin ili?Ÿkilerinin nereden nereye geldi?Ÿini bu defa bir Türk uzman gözüyle çok iyi anlatan bir çalı?Ÿma. Bize önce İran?’ı gösteren bir kitap.? ?žiili?Ÿi, demografisini, ?din-milliyet çatı?Ÿmasını anlatıyor. Ardından Türkiye ile ili?Ÿkilerini bölümler halinde i?Ÿliyor. Humeyni dönemindeki İslam Devrimi?’ni ardından Rafsancani ve Hatemi dönemlerindeki ?“Laik?” Türkiye ile ili?Ÿkileri. Daha sonra da Ahmedinejad dönemi ba?Ÿlıyor.

?

İ?Ÿte buraya kadar her ?Ÿey bildi?Ÿimiz ?“Kontrollü gerilim?” halinde devam ediyor. AKP ile birlikte dengeler de?Ÿi?Ÿiyor, ili?Ÿkiler ve ticaret bir anda artmaya ba?Ÿlıyor. ?“Karde?Ÿim?” kelimeleri iki ülke liderlerinin dilinden dü?Ÿmüyor. Ancak, Arap Baharı ve Erdo?Ÿan?’ın İran?’ın müttefi?Ÿi Suriye?’ye kar?Ÿı sert bir tavır alması ili?Ÿkilerin dengesini zorluyor. Bu ili?Ÿkilerde gelece?Ÿin bizi nereye götürece?Ÿini merak ediyorsanız bu kitabı da okumanızı tavsiye ederim.

? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?