Denkta?Ÿ ile Klerides yakla?Ÿık 35 yıldır Kıbrıs'a çözüm bulmak için müzakere yapıyorlar. Yarın son pazarlık dizisine oturacaklar. ?‡özüm bulamazlarsa, siyasetten silinecek ve tarihin karanlıklarında kaybolup gidecekler, tahminlerin aksine, çözüm için asıl zorlanacak ve kur?Ÿunu yutması gereken taraf Klerides olacak.
Amerika'nın gündeminde, bu a?Ÿamada Kıbrıs yok. Dı?Ÿileri Bakanlı?Ÿının küçük bir odasında ya?Ÿayanlar ve yönetimde parmakla sayılacak kadar az ki?Ÿi, yarın Denkta?Ÿ ile Klerides arasında ba?Ÿlayacak olan görü?Ÿmelerle ilgililer. Bush yönetiminin dikkati ba?Ÿka yerlere çevrilmi?Ÿ durumda. Kendi dertleri ba?Ÿlarından a?Ÿmı?Ÿ, gözleri farklı bir?Ÿey görmüyor. E?Ÿer çözüm bulunamaz ve sorun çıkmaza girerse, önümüzdeki ilkbaharda Kıbrıs Washington'un gündemine girmeye namzet. O zamana kadar, geli?Ÿmeler yakından izlenecek, demeçlerle desteklenecek. Kıbrıs artık onları da yormu?Ÿ. Mutlaka bitmesi gerekti?Ÿi söyleniyor ve orada duruluyor. Bütün gözler Denkta?Ÿ ile Klerides'e çevrilmi?Ÿ, bekleniyor.
Genel kanı, Denkta?Ÿ'ın çözüm istemedi?Ÿi ve topu taca atabilmek için elinden geleni yapaca?Ÿı ?Ÿeklinde. Denkta?Ÿ yıllar içinde öylesine bir izlenim bırakmı?Ÿ ki, bundan sonra a?Ÿzıyla ku?Ÿ tutsa ve itirazlarında haklı dahi olsa yine de sorumlu sayılacak.
Toplam fatura da Türkiye'ye çıkarılacak.
Denkta?Ÿ, Uluslararası kamuoyunun hakemli?Ÿi açısından, dezavantajlı durumda.
Klerides ise, bu yönden avantajlı. Uluslararası kamuoyunun gözünde mazlum, hakkını arayan, ülkesini bir i?Ÿgalden kurtarmaya çalı?Ÿan lider konumunda.
Ancak müzakere masasında durum farklı.
?‡özüme ula?Ÿma açısından avantajlı durumdaki taraf Denkta?Ÿ. Varılacak bir formülü kendi kamuoyuna kabul ettirme diye bir sorunu yok. Aksine, üstündeki baskı bir çözüm bulunması yönünde.
Asıl sorun Klerides'in omuzlarında.
KLERİDES'İN SORUNU DENKTA?ž DE?žİL, KENDİ MUHAFAZAKARLARI?
Kıbrıs ve Yunanistan'daki tutucu çevreler 24 yıldan beni, sürekli ?Ÿekilde ?Türkiye'nin Elenizme kar?Ÿı sava?Ÿtı?Ÿı ve Kıbrıs'ı haksız biçimde i?Ÿgal etti?Ÿi? anlayı?Ÿı ile beslendi. Ku?Ÿaklar buna inandırıldı. Gençler böyle e?Ÿitildi. Sonunda da ço?Ÿunluk buna inandı.
Kıbrıs ve Yunanistan'daki tutucu kadrolar hiçbir özele?Ÿtiri yapmadılar. 1974'e kadar ki, dönemde hangi hataları i?Ÿlediklerini sorgulamadılar. Kıbrıs'tan Türkleri atıp, Enosis'i (Yunanistan ile birle?Ÿme) gerçekle?Ÿtirmek için nasıl komplolar kurduklarını, Grivas'lı yılları ve nihayet Makarios'u öldürme te?Ÿebbüsüne kadar giden darbe giri?Ÿimlerini tartı?Ÿmadılar. ?œlkelerindeki liberal yakla?Ÿımlı çevreleri, bu soruları ortaya atan dü?Ÿünürleri de çarmıha gerdiler.
Tutucu kadrolar için, yarın ba?Ÿlayacak olan pazarlık, Kıbrıs Rumlarının ne oranda 74 öncesindeki duruma dönebilecekleriyle ilgilidir. E?Ÿer göçmenler eski evlerine yerle?Ÿebilir, adanın yönetiminin hiç de?Ÿilse bir bölümünü geri alabilirlerse memnun olacaklar. Olası bir çözümü bu perspektiften görüyorlar.
İ?Ÿte Klerides'in en büyük sorunu bu çevrelerdir. Bunlar, gerçeklerin dı?Ÿında ya?Ÿamakta fiili durumu görmezden gelmektedirler. Bunca yıl aynı yakla?Ÿımla polikita yaptıkları, hatta ya?Ÿamlarını bu anlayı?Ÿla sürdükleri için, ?Ÿimdi de?Ÿi?Ÿmemekte direniyorlar.
OYSA, GER?‡EKLERİ KABUL ETMEK ZORUNDALAR
Oysa, çözüm ancak, bugünkü gerçeklerin kabul edilmesiyle gerçekle?Ÿecektir.
1974'ten sonra ortaya çıkan Türk bölgesinin Türklere bırakılaca?Ÿı (oranı tartı?Ÿılabilir) bu bölgenin her?Ÿeyi ile Türkler tarafından yönetilece?Ÿi ve korunaca?Ÿı, kurulmu?Ÿ olan devlet mekanizmalarının aynen i?Ÿleyece?Ÿi, kimsenin eski yerlerinde bir hak iddia edemeyece?Ÿi (ancak tazminatla zararlarının ödenece?Ÿi) gibi fiili gerçekler kabul edildi?Ÿi taktirde bir çözüm bulunabilecektir.
Klerides tutucu kadrolarına, i?Ÿte bunları kabul ettirmekte zorlanacaktır. Vatana ihanetle suçlanacak, dayanılması güç baskılar altında tutulacaktır. Tek müttefi?Ÿi Simitis-Papandreu ikilisi ve uluslararası kamuoyu olacaktır.
Dekta?Ÿ'a dü?Ÿen görev -e?Ÿer gerçekten bir çözüm istiyorsa- Klerides'in elini güçlendirecek konularda yardım etmektir. Zira, nasıl Türk tarafının gerçekleri varsa, Rum tarafının da kendine göre gerçekleri bulunmaktadır. Denkta?Ÿ'ın bu gerçekleri görmezden gelip, sadece kendi gerçeklerini kabul ettirmeye çalı?Ÿması durumunda, bu pazarlık çıkmaza girer.
SON TANGO'DA, SON KARTLAR OYNANACAK
Denkta?Ÿ ve Klerides, her iki tarafın gerçeklerini bir çözüm formülü içine sokabildikleri taktirde tarihe geçecekler, aksi halde birer kasaba politikacısı konumunu a?Ÿamayacaklardır.
Bu pazarlık süreci, iki lider için de son bulu?Ÿmadır.
Artık siyasi ya?Ÿamlarının sonuna gelmi?Ÿ durumdadırlar ve bir daha masaya oturma ?Ÿansları yoktur. Ne yapacaklarsa bu defa yapacaklar ve tarihe de bu ?Ÿekilde geçeceklerdir.
Tarih, istedi?Ÿi kadar kendi ülkelerinin çıkarlarını koruma adına olursa olsun, barı?Ÿ yapmayan liderleri yüceltmez. Toplumlar, anla?Ÿmazlıkları çözememi?Ÿ liderleri pek hatırlamazlar. Buna kar?Ÿılık, iyi veya kötü barı?Ÿ getiren, yeni bir ba?Ÿlangıç yapan liderler hiç unutulmazlar.
Denkta?Ÿ ile Klerides yakla?Ÿık 35 yıldır sürdürdükleri bu dansa son defa kalkıyorlar. Son defa tango yapacaklar. Birbirlerini çok iyi tanıyorlar. Figürlerin ustası olmu?Ÿlar. Geriye bir tek niyetlerinin ne oldu?Ÿu kalıyor.
E?Ÿer geçmi?Ÿin saplantılarından kendilerini kurtarabilirler, bugünün gerçeklerini görebilirlerse, çözüm bulamamaları için bir neden yoktur.
E?Ÿer küçük hesaplarına ve kaprislerine mahkum olurlarsa, ?Ÿunu çok iyi bilsinler ki, her ikisi de kamuoylarının önemli ve en etkin bölümleri tarafından suçlanacak ve cezalandırılacaklardır.
