Mehmet Ali Birand Ki?Ÿisel Web Sayfası

Hezimetler öksüz çocuklardır. Ba?Ÿarıların ise çok sahibi çıkar. Kıbrıs konusunda gelinilen bu noktaya çok ki?Ÿinin katkısı oldu. Kimi küçük, kimi büyük katkıda bulundu. Ancak, bir de en önde siyasi sorumlulu?Ÿu alanlar var. Kıbrıs konusunda varılan a?Ÿama hakkında daha uzun süre yazılar yazılacak ve bilançolar çıkarılacaktır mutlaka, ancak? bu a?Ÿamada sıca?Ÿı sıca?Ÿına, elde edilen sonuçta en çok kimlerin katkısı oldu?Ÿuna bakarsak kar?Ÿımıza ?Ÿöyle bir tablo çıkıyor.(1)

Kim ne derse desin, bugün bir noktaya gelindiyse bunda en büyük pay Ba?Ÿbakan Tayyip Erdo?Ÿan?’a ve hemen onun yanı ba?Ÿında da Dı?Ÿi?Ÿleri Bakanı Abdullah Gül?’e aittir. Türkiye İsviçre?’de ?be?Ÿinci Annan planını bu noktaya getirememi?Ÿ olsaydı, bugün hala yerimizde sayıyor olacaktık.

40 yıldır süre giden, kemikle?Ÿmi?Ÿ, kimselerin dokunamadı?Ÿı ve toplum olarak tabula?Ÿtırdı?Ÿımız Kıbrıs sorunu çözerken, siyasi irade gösterdiler. Cesur davrandılar ve daha da önemlisi, bu noktaya gelinirken etrafı döküp kırmadılar. Yönetime katılan kurumları kar?Ÿılarına almadılar. Silahlı Kuvvetleri ve Cumhurba?Ÿkanı?’nı ikna etmesini bildiler. Direnmeleri ?“ben karar verdim,? bu ?Ÿekilde olacaktır?” ?Ÿeklindeki dayatmalara gitmeden, aksine bir yandan siyasi irade gösterip, öte yandan da ikna yöntemiyle yumu?Ÿattılar.

Gül?’ün genel yakla?Ÿımı buna müsait idi, ancak do?Ÿrusu ben Tayyip Erdo?Ÿan?’ın bu kadar iyi oynayabilece?Ÿini tahmin etmiyordum. 2002 Kopenhag doru?Ÿunda ve 2003 Lahey toplantılarındaki ini?Ÿli çıkı?Ÿlı yakla?Ÿımı gördükten sonra, yo?Ÿurdu üfleyerek yeme?Ÿe ba?Ÿlamı?Ÿtım. Ba?Ÿbakanın, belirli bir a?Ÿamadan sonra böylesine kararlı ve daha da önemlisi cesur davranabilece?Ÿini beklemiyordum. Tayyip Erdo?Ÿan?’ın ?ba?Ÿından itibaren son dakikaya kadar sergiledi?Ÿi tutum, vücut dili ve kararlılık BM yetkililerini dahi ?Ÿa?Ÿırttı.

Erdo?Ÿan- Gül ikilisi Türkiye?’nin yakın tarihinin en önemli kararını almı?Ÿ oldular. Yüklendikleri? risk çok büyüktü ve her siyasetçinin kolay kolay ta?Ÿıyamayaca?Ÿı nitelikteydi.

E?Ÿer bugün bir yere gelindeyse, herkes çok iyi bilmelidir ki, kredinin büyük bölümü bu iki siyasetçiye aittir.

Bazı ki?Ÿiler vardır, kendilerini öne atmazlar. Reklama hiç önem vermezler. İnsanlar belki tam algılayamazlar, ancak bu ki?Ÿiler? tutumlarıyla tarihin de?Ÿi?Ÿmesine sessiz sedasız inanılmaz katkıda bulunurlar.

Ziyal Kıbrıs konusundaki yakla?Ÿımıyla, Türk dı?Ÿi?Ÿleri Bakanlı?Ÿının bir ara yıpranmaya ba?Ÿlayan prestijini kurtarmı?Ÿtır. Sadece bununla kalmamı?Ÿ, direnen bürokrasiyi, Cumhurba?Ÿkanlı?Ÿını, Denkta?Ÿ?’ı ve Türk Silahlı Kuvvetlerinde kaygı duyan çevreleri ikna etmi?Ÿtir.

Ziyal en büyük deste?Ÿi Gül?’ün gösterdi?Ÿi siyasi iradeden almı?Ÿ, ancak bunun ötesine geçerek ki?Ÿisel prestijini kullanmı?Ÿ ve Türkiye?’ nin herkesi ?Ÿa?Ÿırtan kararının alınmasında anahtar rol oynamı?Ÿtır.

Hem içerdeki direni?Ÿleri kırmı?Ÿ, hem de dı?Ÿ ili?Ÿkilerdeki orkestra ?Ÿefli?Ÿini inanılmaz bir ba?Ÿarıyla gerçekle?Ÿtirmi?Ÿtir.

Kıbrıs müzakerelerine ba?Ÿından itibaren katılan, BM?’ nin üst düzey bir diplomatının U?Ÿur Ziyal hakkındaki ?Ÿu sözleri, sanıyorum her?Ÿeyi çok iyi özetliyor:

?“Uluslararası düzeyin çok üstünde bir diplomat. Onun bu a?Ÿamada dı?Ÿi?Ÿleri müste?Ÿarı olması sizin için büyük bir ?Ÿanstır. E?Ÿer Ziyal bu görü?Ÿmelerde olmasaydı anla?Ÿma bu haliyle çıkamazdı. Tam bir orkestra ?Ÿefi gibi sadece Türk tarafını de?Ÿil bizi (BM) ve Rumları dahi etkileyen bir performans gösterdi. ?”

E?Ÿer tüm riskleri omuzlayarak gösterdikleri cesaret ve? irade ile Erdo?Ÿan- Gül ikilisi, siyasi açıdan en büyük prime hak kazandılarsa, Kıbrıs denilince en büyük duyarlı?Ÿı gösteren Silahlı Kuvvetlerin ba?Ÿındaki isim de tarihe geçecektir.

Org. ?–zkök?’ün bu dönemde Genelkurmay Ba?Ÿkanlı?Ÿında bulunması, Türkiye?’nin? büyük bir ?Ÿansı olmu?Ÿtur. ?–zellikle? Kıbrıs konusunda gösterdi?Ÿi sa?Ÿduyulu yakla?Ÿım unutulmamalıdır. Kamu oyuna yansıyan izlenim, Kara Kuvvetleri ve Jandarmanın Annan planına ters baktıkları ?Ÿeklindeydi. Nitekim basında çıkan bazı demeç ve söylentiler, emekli bazı Komutanların yaydıkları hava, TSK içinde bir direnmenin i?Ÿaretleriyle doluydu.

Org. ?–zkök, Silahlı Kuvvetler içindeki direnmeleri son derece ustalıkla yönlendirmeyi bildi. AKP hükümetine kar?Ÿı ku?Ÿku ve kaygıları, Kıbrıs konusuyla karı?Ÿtırılmasına izin vermedi. Kendi açısından o da, Erdo?Ÿan gibi büyük cesaret ve irade gösterdi. İstese, bugün gelinilen noktayı kolaylıkla engelliyebilirdi.

Türkiye?’nin uzun vadeli çıkarlarının nereden geçti?Ÿini çok net ?Ÿekilde gördü ve hükümet ile uyumlu bir çalı?Ÿma yaptı. TSK içindeki muhaliflere, böyle bir kararın siyasi iktidarların sorumlulu?Ÿunda oldu?Ÿunu, askerin görü?Ÿünü vermenin ötesine geçmemesi gerekti?Ÿini ve TSK?’ nın tutumu konusundaki son sözün de kendisine ait oldu?Ÿunu anlattı.

Benim dı?Ÿardan algıladı?Ÿım buydu. İzlenimlerin gerçe?Ÿi yansıttı?Ÿını dü?Ÿünürsek, Org. ?–zkök?’ü hepimizin tebrik etmesi gerekir.

Rauf Denkta?Ÿ?’ın ?kendi kendini? muhalefete çekmesi ve New York anla?Ÿmasını imzalamasına ra?Ÿmen ?Annan planına sürekli kar?Ÿı çıkması, Kıbrıs müzakereleri sürecinden kopmasıyla sonuçlandı. Baba Denkta?Ÿ kendi kendini saf dı?Ÿı etti. Onun yerine Ba?Ÿbakan Mehmet Ali Talat ve Serdar Denkta?Ÿ geçtiler. Aralarındaki ili?Ÿkiler tahminlerin ötesinde iyi oldu. Aynı ?Ÿekilde Ankarayla ili?Ÿkilerini de sa?Ÿlıklı tutmasını bildiler.

Aslında buraya gerçek ?“kahraman?” ?olarak konması gereken ki?Ÿi Kıbrıs Türk seçmeni olmalıydı. Zira onlar çözüm istediklerini son seçimlerde? Mehmet Ali-Serdar ikilisini ba?Ÿa getirerek gösterdiler. Bende onlar adına Talat-Denkta?Ÿ koalisyonunu ön plana çıkarıyorum.

Mehmet Ali Talat Ba?Ÿbakan olduktan sonra adeta kendini yeniledi ve eski hırçın ve a?Ÿırı muhalif bir politikacı görüntüsünden kendini kurtarıp kısa sürede ?“devlet adamı?” ?diye nitelendirebilece?Ÿimiz bir tutum benimsedi. Cumhurba?Ÿkanı Denkta?Ÿ ile ili?Ÿkilerini? saygı düzeyinde sürdürdü, Ankarayla arasını kısa sürede? düzeltti, Serdar Denkta?Ÿ?’la iyi bir ileti?Ÿim kurdu.

Serdar Denkta?Ÿ babası ile siyasi kimli?Ÿi arasında kalmasına ra?Ÿmen, ?kalbinin çözümden yana oldu?Ÿunu gösterdi. İki cami arasında bi-namaz? durumuna ra?Ÿmen ?(?Ÿu ana kadar) uzun vadeli dü?Ÿündü?Ÿünü ortaya? koydu. Bundan sonraki tutumu gelece?Ÿini de saptayacak. ?Ya babası ile birlikte hareket edip çözüme kar?Ÿı çıkacak ve küçük bir muhalif politikacı olarak kalacak veya ?yeni kurulacak Kıbrıs?’ta ön planda rol oynayacak genç bir lider konumuna girecek

?–zetle, Rauf Denkta?Ÿ?’ın yerine ?bu ikilinin devreye girmesi ?bu sonucun alınmasında son derece önemli bir rol oynadı.

Kıbrıs konusunda bugünkü noktaya gelinmesinde? Simitis ve Papandreu ?ikilisinin önemli rolü oldu. 7 Mart?’ta ba?Ÿba?Ÿa giden bir seçim öncesinde, kaybedeceklerini bilmelerine ra?Ÿmen? New York anla?Ÿmasına? onay vererek siyasi cesaret ve vizyon gösterdiler. Nitekim sonunda da? iktidarı? kaybettiler.?

Karamanlis İsviçre?’deki görü?Ÿmelerde istese Kıbrıslı Rumların arkasında çok daha kesin durur ve onları daha da sertle?Ÿtirebilirdi. Yapmadı, mesafeli kaldı. Hatta referandumdan EVET oyu çıkması gerekti?Ÿi sinyallerini de verdi.

Ekran önünde görünmeyen yabancı? aktörleri de unutmamamız lazım. Bunların ba?Ÿında da Amerikan Dı?Ÿi?Ÿleri Bakanı Powell var.? Tüm müzakereler süresince her gerekti?Ÿinde? devreye girdi. Zamanını ayırdı ve özel temsilcisi Weston ile birlikte tüm tarafları ikna etmek konusunda son derece etkili bir rol oynadı.

Powell?’dan hemen sonra İngiliz Dı?Ÿi?Ÿleri Bakanı Jack Straw ?geliyordu.? Tüm tarafları ve? AB ba?Ÿkentlerini? yönlendirdi.

Ortalarda daha az görünmelerine ra?Ÿmen Almanlar ve Fransızlar da önemli katkılarda bulundular.

En büyük süprizi AB Komisyonu yaptı. Ba?Ÿta? Verheugen ve tabii ona destek veren patronu Prodi (Komisyon Ba?Ÿkanı)? tarafları? tatmin edecek bir uzla?Ÿı formülü bulabilmek için çırpındılar.? Verheugen neredeyse 3 gününü tüm resmi i?Ÿlerini ve randevularını iptal ederek bu konuya ayırdı. Türk tarafını hiç bir zaman yanıltmadı.? Hem do?Ÿruları söyledi hem de Ankara?’yı? belirli oranda tatmin eden formülü bulmakta kilit rol oynadı.

(1) Bu yazıyı 19.02.2004 günü Kıbrıs?’la ilgili New York görü?Ÿmelerinden sonra yazmı?Ÿtım. Bu defa İsviçre?’de varılan noktaları da dikkate alarak yeniden gözden geçirdim. Bazı ki?Ÿileri listeden çıkardım. Bazılarının derecesini arttırdım. Ben yargıç de?Ÿilim sadece görebildi?Ÿim kadarıyla kimlerin daha ön planda rol oynadı?Ÿını size aktarmaya çalı?Ÿıyorum. Bu listeyi mutlaka geni?Ÿletebilirim. İsimlerine hiç yer vermedi?Ÿim daha nice kahramanlar, nice görünmeyen ancak etkili olanlar var. Yerim bu kadarına müsait. Kusura bakmasınlar.?