BU İŞ BİZİ BOZMAZ

Bu yazıyı belirli bir çekinceyle yazıyorum. Zira dün öğleden sonra, Brüksel’de 25 üye ülke daimi delegeleri  bir araya geldiler ve Türkiye konusunda yayınlayacakları Karşı Deklarasyona (KD) son şekli vermek için masaya oturdular. Ben bu yazıyı yazarken toplantılar henüz bitmemişti. Ancak siz bugün diğer sayfalarda kesin sonucu okuyabilirsiniz. Ne olursa olsun, bu yazıda size anlatacaklarımla toplantının sonucunun birbirinden çok farklı olmayacağını sanıyorum.

Herşeyden önce, AB’nin üstünde çalıştığı Karşı Deklarasyon, Türkiye’nin daha önce yayınladığı Kıbrıs Deklarasyonuna bir yanıt niteliğinde olacak.

Nasıl bizimki tek yönlü ve sadece bizi bağlayan bir Deklarasyon idiyse, AB’nin Kıbrıs Deklarasyonu da aynı şekilde tek yönlü ve kendi görüşlerini açıklamaktan ileri gitmeyen, hiçbir bağlayıcılığı olmayan bir belge olacak. Yani fazla telaşlanmaya, onur meselesi yapmaya hiç gerek yok. Ankara beğenmezse, çıkıp “Ben sizinle aynı görüşte değilim. Deklarasyonunuzu da  kabul etmiyorum” der ve sırtını döner, kendi işine bakar yani müzakere masasına oturur.

Şu anda tartışılan taslağın ne anlama geldiğini şöyle anlatabiliriz: (Bakınız tam metin yanda)

1. Türkiye’nin ek protokolü imzalaması olumlu, ancak Kıbrıs hakkındaki Deklarasyonundan üzüntü duyar.
2. Türkiye’nin Deklarasyonu tek yanlıdır, bizi bağlamaz. Deklarasyon, Türkiye’nin  yükümlülüklerini etkilemez.
3. Türkiye, Kıbrıs gemilerine limanlarını açmak zorunda. Türkiye’nin bu kurala uyup uymadığı 2006 yılında kontrol edilecek. Gerekirse, bu anlaşmazlığı çözmek için mekanizmalar çalıştırılacak. Eğer  Türkiye, Kıbrıs gemilerine  hava ve deniz limanlarını açmazsa, başlıklar (Ulaşım, Malların serbest dolaşımı ve Gümrükler gibi...) açılmayacak.
4. Türkiye, Kıbrıs’ın 1 Mayıs 2004’ten bu yana AB’nin tam üyesi olduğunu unutmamalı ve buna göre hareket etmeli.
5. Türkiye tam üye olmadan Kıbrıs’ı tanımak zorunda .
6. AB, Kıbrıs sorununun BM çerçevesinde çözümü gerektiğini kabul eder.
7. AB bu sorunları 2006 yılında yeniden ele alıp görüşecek. (NOT: Bu cümle, yeni bir karar gerektirdiği anlamına gelmiyor.)

Bu taslak aynen kabul edilirse, Türkiye’yi bozmaz. Kimileri, AKP hükümetini eleştirir ancak 3 Ekim müzakerelerini engellemeyeceğinden  dolayı önemli değildir.

Asıl önemlisi, bundan sonra görüşülmeye başlanacak olan Müzakere Çerçeve Belgesidir. (MÇB) yukarıdaki fikirler MÇB’ye de sokulursa kötü olur. Zira MÇB bağlayıcıdır. Özetle asıl önemli tartışmalar bundan sonra başlayacak.

                                               *                      *                      *

TASLAK DEKLARASYON AYNEN ŞÖYLE:

1-     Avrupa Topluluğu ve Üye Ülkeleri, Avrupa Komisyonu’nun Aralık 2004 tarihinde varmış olduğu sonuçlar uyarınca Türkiye’nin, Türkiye ile Avrupa Topluluğu ve Üye Ülkeleri arasında ortaklık antlaşmasının ek protokolüne attığı imzayı kabul etmektedir. İmza sırasında Türkiye’nin Kıbrıs Cumhuriyeti ile ilgili açıklama yapma ihtiyacını üzüntü ile karşılamaktadırlar.

2-     Avrupa Topluluğu ve Üye Ülkeleri bu açıklamanın tek taraflı olduğunu, Protokolün içeriği olmadığını ve Türkiye’nin zorunluluklarına yasal hiçbir etkisi olmadığını açıkça belirtir.

3-     Avrupa Topluluğu ve Üye Ülkeleri Ek protokolün ayrıcılık yapılmadan tamamen uygulanmasını ve taşımacılıktaki kısıtlamaları da içeren malların serbest dolaşımı için bütün engellerin kaldırılmasını beklemektedir. AB tarafı Ortaklık Anlaşması çerçevesinde 2006 yılında uygulamayı değerlendirecektir. Eğer gerekirse, uygulanabilir anlaşmazlıkları çözüm mekanizmalarına yönelecektir. Avrupa Topluluğu ve Üye Ülkeleri Türkiye’nin imza koyduğu obligasyonları yerine getirene kadar ilgili bölümler için görüşmeler başlamayacaktır.

4-     Avrupa Topluluğu ve Üye Ülkeleri Kıbrıs Cumhuriyeti’nin 1 Mayıs 2004 tarihinde AB’ne üye olduğunu hatırlatır. Kıbrıs Cumhuriyetini uluslararası hukukun bir parçası olduğundan dolayı tanıdıklarının vurgularlar.

5-     Tam üyelik öncesi tüm üye ülkelerin tanınması üyeliğin gerekli bir parçasıdır.Bu nedenle AB, Türkiye’nin tüm üye ülkeler ile ilişkilerinin mümkün olan en kısa zamanda olağanlaşmasına (normalleşmesine) verdiği önemin altını çizer.

6-     Bu çerçevede AB ve üye ülkeleri, BM Genel Sekreterinin Kıbrıs sorununun kapsamlı bir çözüme kavuşması yönündeki çabasını desteklemek ve kalıcı bir çözümün bölgede barış, istikrar ile uyumlu ilişkilere katkıda bulunacağı konusunda da hemfikirdirler.’’

7-     Konsey bütün bu konuları 2006 yılında ele alacaktır.