KUZEY IRAK POLİTİKASINDA

HATA MI ETTİK?

Geçen hafta Genelkurmay Başkanı Orgeneral Büyükanıt’ın Akademiler’deki konuşması beni çok düşündürdü.

1990’larda Türkiye’nin uyguladığı Kuzey Irak politikalarına atıfta bulundu ve önemli bir özeleştiride bulundu. Kuzey Irak politikamızla, bağımsız Kürdistan doğmasına yol açtığımızı ima etti.

Türkiye ne yapmıştı?

1. Amerika ve İngiltere ile birlikte 36’ıncı paralelin üst tarafına Saddam’ın girmesini yasakladı.

2. Barzani ile Talabani birbirlerini kesiyordu. Türkiye, Barzani ile işbirliği yaptı. Talabani ile uzlaşmasını sağladı.

Bu iki temel politika sayesinde Kürtler önce kendi aralarında barıştılar ardından da güven içinde yaşamaya başladılar. Artık Saddam korkusu kalmamış, iç savaş belirli oranda durdurulmuştu. Avrupa ve Amerika’dan yüzlerce sivil toplum örgütü, Türkiye üzerinden Kuzey Irak’a girebildiler. Kürdistan’ı sıfırdan başlayarak, hem organize, hem de yeniden inşa ettiler. Kürtler de, BM’den aldıkları petrol paralarıyla kendilerine bir ülke kurdular.

Türkiye bu yaklaşımıyla hata mı etti?

Bu soruya hem HAYIR, hem de EVET yanıtı verebiliriz.

HAYIR, zira Ankara’nın o dönemde başka türlü hareket etmesi imkansızdı. Konjonktür Amerika ve İngiltere ile Kuzey Irak Kürtleri’ni korumaya almak zorundaydı. Yüz binlerce Irak Kürdü’nün sınırı aşıp Türkiye’ye girmesi üzerine, Washington ve Londra’yı harekete geçiren, Ankara’dan başkası değildi.

EVET Türkiye bu politikasıyla hatalı hareket etti. Zira bu yaklaşımının altındaki en temel neden sadece, Kuzey Irak’a yerleşen PKK’yı kontrole alabilmekti. Kurulan ittifak, (Washington-Ankara-Londra) Türkiye’ye istediği zaman, istediği gibi Kuzey Irak’a girip çıkabilme olanağı yarattı. Nitekim bunu da yaptı. Üç defa büyük operasyon, yüzlerce de küçük operasyonlar düzenledi. Türkiye için tek kuşku, PKK idi. Bunun dışında başka hiçbir şeyle ilgilenilmedi. Kuzey Irak’taki gidiş o zaman da belliydi. Bağımsızlığın hazırlandığı açıkça ortadaydı. Bu oluşuma katılmak ve istediğimiz yönde etkilemek yerine, sadece PKK’yı kovalamak, Türkiye’nin “hatalı yaklaşımı” olarak eleştirilebilir.

Peki neden?

Türkiye, PKK ile içerde yeterli ve etkin bir mücadele sergileyemeyince, belki de zorunlu olarak ağırlığını dışa verdi. Ayrıca unutmayalım ki, o dönemde Türkiye’nin Kuzey Irak politikası tümüyle Genelkurmay’a bağlıydı. Ne Başbakanlık ne de Dışişleri işin içine girmek istiyordu. İşi askere ihale etmek herkesin kolayına gelmişti.

Bugün gelinilen noktaya bakıp, kendi kendimizi hırpalamayalım. Devasa hatalar yaptık. Yanlış değerlendirmelerde bulunduk. Ancak hepsinden önemlisi, ortak ve uzun vadeli bir politika oluşturamadık. Ankara’da her kafadan farklı bir ses çıktı. Her kurum başka bir yaklaşım sergiledi. Tüm görüşleri bir araya getirip ortak bir politika çıkaran olmadı. İşte biz asıl bu sorunumuzu halletmeliyiz. Zira bundan sonra ortak bir tutum oluşturmamız ve uygulamamız gerekiyor. İşler giderek çetrefilleşiyor...